Όπως μπορεί να δει κανείς
στην ιστοσελίδα της σχολής, αυτή την εβδομάδα διοργανώνονται δύο ημερίδες σχετικά με τις επικείμενες
αλλαγές στο πρόγραμμα σπουδών.
Έτσι, λοιπόν η σχολή μας
καλεί να ακούσουμε την Τρίτη 3/3 μια σειρά προσώπων κατά κύριο λόγο απεσταλμένα
από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και
Ανάπτυξης για τον τρόπο που θα πρέπει να σπουδάζουμε και για το τι είναι
«χρήσιμο» να μάθουμε. Εκείνοι δηλαδή που τα τελευταία χρόνια έχουν καταστρέψει
κάθε έννοια περιβάλλοντος και της προστασίας του, εκείνοι που έχουν ξεπουλήσει
βουνοκορφές, πεδιάδες και θάλασσες για αιολικά και εξορύξεις για τα κέρδη μιας
χούφτας ανθρώπων, τι ακριβώς θα έρθουν να μας πουν; Ποιο πρόγραμμα σπουδών
είναι χρήσιμο για έναν σύγχρονο Τοπογράφο που χωρίς κανένα επιστημονικό και
κοινωνικό κριτήριο θα καλείται απλά να εκτελεί εντολές σε κάθε πεδίο που το
κράτος και τα αφεντικά του χρειάζεται κάθε στιγμή;
Και σαν να μην έφταναν αυτοί
οι καλεσμένοι, την Πέμπτη 5/3 το επιχειρηματικό πανεπιστήμιο έρχεται να
κατοχυρωθεί στη σχολή μας ως κάτι φυσιολογικό. Έχουμε λοιπόν, μια σειρά
καλεσμένων από πλήθος εταιρειών του
κλάδου. Τις εταιρείες δηλαδή αυτές που “ξέρουν” τι πρέπει να μάθουμε. Όχι βέβαια από τη σκοπιά της επιστήμης ή
κάποιας κοινωνικής χρησιμότητας, αλλά από το γεγονός ότι καλύτερα απ’ το
οτιδήποτε ξέρουν τι είναι οικονομικά χρήσιμο για αυτούς και τις μπίζνες τους.
Αυτό που γνωρίζουν καλύτερα απ’ τον καθένα είναι ποιες δεξιότητες και τμήματα κομματιασμένης γνώσης είναι τα πιο
χρήσιμα να έχει ένας αυριανός απόφοιτος που θα μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν με
τον βέλτιστο γι’ αυτούς τρόπο. Αυτοί που όταν βγαίνουν συνάδελφοί μας στην
αγορά εργασίας τους λένε «Άνοιξε
μπλοκάκι, ασφαλίσου μόνος σου, πλήρωνε τις άδειες σου, δούλευε 10ωρα και για το
μισθό το βλέπουμε γύρω στα 700€, καλά δεν είναι;», θέλουν τώρα να
συνδράμουν και στην ακαδημαϊκή λειτουργία της σχολής. Θέλουν να είμαστε οι
απόφοιτοι που όχι μόνο θα δεχόμαστε ό,τι μας επιβάλλουν ως κανονικότητα στις
συνθήκες εργασίας, αλλά δεν θα έχουμε καν το επιστημονικό υπόβαθρο και τα
κοινωνικά κριτήρια να ελέγχουμε ποια θα είναι στην πραγματικότητα η δουλειά
μας. Αυτό που θέλουν είναι φοιτητές και απόφοιτους ως φθηνά αναλώσιμα εργαλεία που θα χρησιμοποιούν ακόμα και για τις πιο
βρώμικες (αλλά κερδοφόρες) δουλειές τους. Δεν είναι μικρός ο αριθμός αποφοίτων
που στα πλαίσια της εργασίας τους πιθανόν καλούνται να συνδράμουν
(επιστημονικώς ουδέτερα) σε συστήματα
ελέγχου και καταστολής προσφυγικών ροών με θερμοκάμερες και άλλα συστήματα,
ή σε άλλο παράδειγμα στην κατασκευή κλειστών
στρατοπέδων συγκέντρωσης, όπως αυτό στην Λέσβο που έχει αναλάβει η εταιρεία
ΑΚΤΩΡ - έναντι πολλών εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ - που την Πέμπτη είναι
προσκεκλημένη στη σχολή να μας υποδείξει τι θα περιλαμβάνει ένα “σύγχρονο
πρόγραμμα σπουδών”.
Σαν
μια πιο συνολική εικόνα της κατάστασης που στήνεται αυτή την εβδομάδα,
παραθέτουμε παρακάτω απόσπασμα από παλιότερο κείμενο του σχήματος σχετικά με το
ζήτημα του προγράμματος σπουδών:
“Όπως
ήδη αναφέρθηκε, δεν πρόκειται για ένα ζήτημα που αφορά μόνο τους Τοπογράφους.
Αντίστοιχες αλλαγές γίνονται σε μια σειρά από σχολές, σε διαφορετικούς χρόνους
για να καλλιεργηθεί η αντίληψη ότι δεν πρόκειται για μια ενιαία αναδιάρθρωση
αλλά για «σκόρπιες» εκσυγχρονίσεις σχολών. Άλλωστε, μελετώντας κανείς τις
στοχεύσεις όλων αυτών των αλλαγών ότι όλες τους εναρμονίζονται πλήρως με τις
κατευθύνσεις των νόμων Διαμαντοπούλου, Αρβανιτοπούλου και τώρα Γαβρόγλου σε
ακαδημαϊκό-ερευνητικό και διοικητικό-οργανωτικό επίπεδο, αλλά και με την
ευρωπαϊκή συνθήκη «Μπολόνια». Βασική
κατεύθυνση, αυτή του κατακερματισμού της γνώσης, του σπασίματος της
δηλαδή σε «πακέτα» γνώσεων και δεξιοτήτων (με ανάλογη
κοστολόγηση σε ECTs)
τα οποία ο φοιτητής καλείται να λαμβάνει, με την συμπλήρωση ενός βασικού και
μικρού κορμού, πάνω στον οποίο θα χτίζεται μια εξειδίκευση. Στόχος, η
παροχή μιας πολύ εξειδικευμένης γνώσης έτσι ώστε ο αυριανός απόφοιτος να μπορεί
να εκτελεί μόνο μια πολύ συγκεκριμένη εργασία. Με αυτήν την έννοια
χάνεται όλο και περισσότερο οποιαδήποτε δυνατότητα συνολική εποπτείας της
εργασίας και του αντικειμένου, ενώ ταυτόχρονα και λόγω αυτού, ο εργαζόμενος,
παρότι συνδεδεμένος πλέον με τις ανάγκες της αγοράς για εξειδικευμένο δυναμικό,
δεν έχει κανέναν λόγο για όλο το υπόλοιπο κομμάτι της παραγωγής.
Μια κατάσταση που στήνεται και
από την εστίαση στις εμβαθύνσεις σε μια λογική εξειδίκευσης που οδηγεί σε διάσπαση του ενιαίου πτυχίου και τη
δημιουργία διαφορετικών αποφοίτων ανάλογα με τις επιλογές εμβαθύνσεων.
Συγκεκριμένα, στην εισήγηση της
επιτροπής για τη φυσιογνωμία και την στρατηγική της σχολής αναφέρεται
ξεκάθαρα ότι «η παροχή ενιαίου διπλώματος σπουδών χωρίς ειδίκευση δημιουργεί
πρακτικές δυσκολίες στο πρόγραμμα σπουδών … » και ότι «το προσφερόμενο δίπλωμα
λόγω της συνεκτικότητάς του είναι στην ουσία ενιαίο. Εν τούτοις, θα εξεταστεί η
δυνατότητα αναγραφής του αντικειμένου ειδίκευσης … ». Στην ίδια εισήγηση
αναφέρεται ξεκάθαρα η απαραίτητη
συνεργασία της σχολής με το ΤΕΕ, το οποίο πρόσφατα – μέσω προεδρικού
διατάγματος – έφερε αλλαγές, όπως την εισαγωγή επί πληρωμή σεμιναρίων για
απόκτηση αποσπασματικών επαγγελματικών δικαιωμάτων κλπ. Φαίνεται δηλαδή
ξεκάθαρα η εναρμόνιση που επιχειρείται να υπάρξει στις αλλαγές προγραμμάτων
σπουδών και οργανισμών όπως το ΤΕΕ, γι’ αυτό και επιλέγουμε έτσι να τις
αντιμετωπίζουμε. Αντιλαμβανόμαστε ότι για τις αλλαγές αυτές δεν τίθεται θέμα
«εκσυγχρονισμού» όπως το ονομάζουν, αλλά καταμερισμού ανάλογα με τις εκάστοτε
ανάγκες της αγοράς. Ακριβώς όπως δηλαδή προέκυψε και το υπάρχον πρόγραμμα,
ακριβώς όπως δηλαδή θα ξανακάνουν.
Άρα, θα έλεγε κανείς
καταλήγουμε στο ότι το υπάρχον πρόγραμμα σπουδών είναι το πλέον κατάλληλο και
αυτό που αρμόζει στις σύγχρονες δικές μας ανάγκες αλλά και της κοινωνίας;
Προφανώς και οποιοσδήποτε ισχυρίζεται κάτι τέτοιο δεν έχει καμία επαφή με την
πραγματικότητα και το πώς αυτή διαμορφώνεται καθημερινά στη σχολή. Από την
άλλη, είναι γεγονός ότι κανένα πρόγραμμα σπουδών που διαμορφώνεται κάθε τρεις
και λίγο ανάλογα με την αγορά τους για να δημιουργεί αναλώσιμους εργαζομένους
δεν μπορεί να είναι πραγματικά σύγχρονο και κοινωνικά χρήσιμο. Και πώς θα
μπορούσε να είναι όταν ερχόμαστε και συζητάμε για επιστημονικά πεδία με όρους marketing
και μπίζνες με ερευνητικά, όταν την ίδια ώρα έχουμε νεκρούς από πυρκαγιές στο
Μάτι, πλημμύρες στην Μάνδρα και μια Κρήτη μισοκατεδαφισμένη, και οι πλέον
επιστημονικά αρμόδιοι για αυτά δεν κουνάνε ούτε το μικρό τους δακτυλάκι; Αλλά
πώς να το κάνουν κιόλας, όταν είναι απασχολημένοι με τα διάφορα ερευνητικά
προγράμματα του Πολυτεχνείου για κυνήγι μεταναστών (όπως το Jason
στη σχολή μας και τα Ranger
και Andromeda
στους Ηλεκτρολόγους) ή για παρακολούθηση «αποκλίνουσων συμπεριφορών και
ριζοσπαστικοποίησης» (όπως το Prevision
στους Ηλεκτρολόγους);
Αφού λοιπόν, η κατάσταση
διαμορφώνεται με αυτόν τον τρόπο και το ιδεολόγημα περί «ουδετερότητας της
επιστήμης» καταρρίπτεται καθημερινά, τώρα περισσότερο από ποτέ είναι η ώρα να
δοθεί η δική μας απάντηση. Η απάντηση των από κάτω, των καταπιεσμένων
φοιτητών/τριών και εργαζόμενων που ξέρουμε ότι τα πράγματα μπορούν να πάνε
αλλιώς και αυτό θα το διαμορφώσουμε οι ίδιοι/ες όχι σύμφωνα με τα κέρδη και τις
ζημιές τους, αλλά σύμφωνα με τις ζωές και τις ανάγκες μας. Κι επειδή κανείς δεν
είναι πεφωτισμένος παντογνώστης και υπερασπιστής μας, αυτό μπορεί να γίνει μόνο
μέσα από τις συλλογικές και μαζικές μας διαδικασίες, τις Γενικές Συνελεύσεις
μας και την υλοποίηση των αποφάσεών τους.”
Πρόκειται για μια κατάσταση
που εξόφθαλμα και εντελώς ξεδιάντροπα πλέον, η σχολή και η κοσμητεία ομολογούν ότι το πρόγραμμα σπουδών δεν
έρχεται να αλλάξει για κανέναν
εκσυγχρονισμό της σχολής, για καμία
σύγχρονη κοινωνική χρησιμότητα του επιστημονικού της αντικειμένου και για κανένα καλύτερο μέλλον των αυριανών
αποφοίτων της. Το πρόγραμμα σπουδών και οι όποιες αλλαγές σε αυτό έρχονται
ως σύγχρονες ανάγκες της αγοράς
εργασίας, του κεφαλαίου και των κερδών τους. Ανάγκες δηλαδή όχι απλά ξένες
προς εμάς (φοιτητές κι εργαζόμενους), αλλά αντιδιαμετρικές
και μεταξύ τους συγκρουόμενες. Γιατί ξέρουμε πολύ καλά, ότι τα μεγαλύτερα κέρδη για αυτούς σημαίνει μεγαλύτερη εξαθλίωση για εμάς.
Επομένως, αυτή η προσπάθεια (και) θεσμικής νομιμοποίησης που θέλει να επιβάλλει
το σύγχρονο επιχειρηματικό πανεπιστήμιο ώστε να δίνεται λόγος στην κάθε εταιρεία, όχι απλά να παίζει ρόλο στους όρους που θα σπουδάζουμε αλλά να καθορίζει και το τι θα μαθαίνουμε δεν πρέπει να νομιμοποιηθεί από τους φοιτητικούς συλλόγους. Πάνω στη
λογική μιας σειράς αποφάσεων που ήδη έχει πάρει από τις Γενικές του
Συνελεύσεις, ο Φοιτητικός μας Σύλλογος οφείλει να συνεχίσει να έχει ξεκάθαρη θέση απέναντι στο σύγχρονο πανεπιστήμιο
που – υπό την πλήρη εναρμόνιση με τις διαχρονικές κατευθύνσεις της Ε.Ε. - θέλουν να στήσουν οι διάφορες εταιρείες, υπουργεία και πρυτάνεις με την αρωγή
καλοθελητών εντολοδόχων τους μέσα σε κάθε σχολή.